Handel ludźmi

Za handel ludźmi uznawane są czynności sprawcze wskazane w art. 115 § 22 Kodeksu karnego, t.j.

• werbowanie (nakłanianie, zjednywanie, zaciąganie),
• transport (przemieszczanie, przewożenie z zastosowaniem środków komunikacji),
• dostarczanie (umieszczanie w innym miejscu),
• przekazywanie (powierzanie, dawanie w celu dysponowania),
• przechowywanie (zatrzymywanie w jednym miejscu, przetrzymywanie w ukryciu)
• przyjmowanie osoby (zatrzymywanie przekazanej osoby).

Istotnym jest przy tym, że w celu wypełnienia znamion przestępstwa handlu ludźmi, wymienione wyżej czynności dotyczące zachowania sprawcy lub sprawców powinny zostać zrealizowane przy wystąpieniu co najmniej jednej metody lub środka, czyli:

• przemocy lub groźby bezprawnej,
• uprowadzenia,
• podstępu,
• wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
• nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,
• udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą.

Niezbędnym elementem w przypadku zakwalifikowania czynu jako wypełniającego znamiona przestępstwa handlu ludźmi jest również podjęcie określonego działania przez sprawcę w celu wykorzystania innej osoby, nawet za jej zgodą.

Szacuje się iż na świecie może być nawet 40 milionów ofiar tego przestępstwa.

Do najbardziej znanych współcześnie form wykorzystania ofiar zaliczamy:

• wykorzystanie w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, potocznie zwane pracą przymusową,
• wykorzystanie w prostytucji, zwane potocznie seks biznesem,
• wykorzystanie w żebractwie,
• wykorzystanie do wyłudzania kredytów i świadczeń socjalnych,
• wykorzystanie w celu pozyskania komórek tkanek lub narządów ludzkich, zwane potocznie handlem organami,
• zmuszanie do zawierania fikcyjnych małżeństw,
• wykorzystanie w niewolnictwie, najczęściej domowym, lub innych formach poniżających godność człowieka,
• wykorzystanie polegające na zmuszaniu do popełniania przestępstw, zwane eksploatacją kryminalną.

Najbardziej rozwijającą się obecnie formą wykorzystania osób w ramach przestępstwa handlu ludźmi jest praca przymusowa, związana bardzo często z wakacyjnymi zagranicznymi wyjazdami w celu poszukiwania lub podjęcia pracy.

Handel ludźmi w Polsce i na świecie

W literaturze przyjmuje się trychotomiczny podział świata pod względem występowania zjawiska handlu ludźmi. Wyróżniamy kraje pochodzenia, kraje tranzytowe oraz kraje docelowego wykorzystania.

Z reguły krajami pochodzenia są biedniejsze regiony świata dotknięte konfliktami zbrojnymi lub kryzysami ekonomicznymi. Obywatele tych państw są werbowani najczęściej fałszywą ofertą pracy i przewożeni do bogatszych części świata.

Polska jest zarówno krajem pochodzenia, krajem tranzytowym oraz krajem docelowym wykorzystywania ofiar handlu ludźmi.

Zjawisko handlu ludźmi w Polsce obserwuje się od lat dziewięćdziesiątych. Specyfika działania służb zmienia się tak, jak zmieniają się metody postępowania sprawców.

Należy wskazać, że bardzo dynamiczny rozwój nowych technologii sprawił, że to internet coraz częściej staje się miejscem, gdzie werbuje się osoby do wyjazdu za granicę.

Znaczący wpływ na wzrost przestępstwa handlu ludźmi w ogólności jak i nowych form wykorzystania mają bez wątpienia aktualne ruchy migracyjne, w ich legalnej oraz nielegalnej postaci, jak również szybkość i łatwość podróżowania oraz możliwość kontaktu poprzez sieć internetową. Dlatego będzie on się niestety w dalszym ciągu rozwijał.

Wsparcie dla ofiar

O problemie, jakim jest handel ludźmi, należy pamiętać każdego dnia, nie tylko 18 października. Warto więc wiedzieć jak ustrzec się przed takimi zjawiskami i gdzie udać się po pomoc. Profesjonalne wsparcie dla ofiar oferuje między innymi:

• Fundacja przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu „La Strada" - tel./fax (+ 48 22) 622 19 85; tel. zaufania: (+ 48 22) 628 99 99; strona internetowa: www.strada.org.pl, e-mail: strada@strada.org.pl

Osoby, które czują się wykorzystane i mogły paść ofiarą handlarzy ludźmi mogą także zgłosić się do jednostek organizacyjnych Policji, Straży Granicznej, Prokuratury lub Pomorskiego Wojewódzkiego Zespołu Do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi działającego przy Wydziale Polityki Społecznej PUW w Gdańsku, gdzie otrzymają niezbędne wsparcie.