W dniu 09 maja 2023 roku w Sztutowie odbyły się uroczystości z okazji 78 rocznicy wyzwolenia nazistowskiego obozu Stutthof.
W ramach uroczystości odbyło się m.in. przemówienie „Koalicja Pamięci” czyli przesłanie wygłoszone przez byłego więźnia KL Stutthof Panią Marię Kowalską, wystąpienie okolicznościowe Dyrektora Muzeum – Piotra Tarnowskiego, modlitwa ekumeniczna, a także złożenie kwiatów oraz zapalenie zniczy. Oprawę uroczystości zapewniła Kompania i Orkiestra Reprezentacyjna Marynarki Wojennej RP, która odegrała Pieśń Obozową.
Wieniec pod Pomnikiem Walki i Męczeństwa, oddając hołd pomordowanym złożyli przedstawiciele Pomorskie: Andrzej Kowalczys – Pełnomocnik Marszałka ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz Tamara Von Wiecka Olszewska z Biura ds. współpracy z NGO ROPS oraz Przewodniczący Kolegium ds. dziedzictwa kulturowo-historycznego – Karol Wardański.
2 września 1939 r. na niewielką polanę w nadmorskiej miejscowości Stutthof Niemcy przywieźli grupę 150 osób. Byli to Polacy, nauczyciele, księża, działacze polskich organizacji na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Wszyscy oni zostali; jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, starannie wyselekcjonowani przez Niemców do aresztowania.
To oni rozpoczęli budowę obozu Stutthof, miejsca, które z niewielkiej liczącej ok. 0,5 ha polany stał się wielkim kompleksem zagłady zajmujący obszar blisko 120 ha. Oswobodzenie przyszło 9 maja 1945 r. Choć widmo porażki Niemiec więźniowie mogli już dostrzec.
W styczniu i kwietniu odbyły się mordercze ewakuacje lądowa i morska. Pochłonęły one ok. 25 000 ofiar. W końcu kwietnia Niemcy, chcąc ukryć swe zbrodnie, wysadzili budynek krematorium, po czym większość załogi uciekła. Obóz przejęty został przez Wermacht.
W nocy z 8/9 maja przed wkroczeniem na teren KL Stutthof Armii Czerwonej przebywała
w nim niewielka grupa ok. 100 więźniów, najbardziej wycieńczonych i chorych tych, którzy nie wzięli udziału w żadnej z ewakuacji.
9 maja 1945 r. po 2077 dniach zakończyła się gehenna więźniów obozu Stutthof. Przez blisko 6 lat jego działania znalazło się w nim 110 000 osób z 28 państw. Blisko 65 000 więźniów zginęło na skutek wycieńczenia, głodu, chorób lub zostało brutalnie zamordowanych.