Ocena zasobów pomocy społecznej województwa pomorskiego za rok 2021

Obowiązek przygotowania dokumentu przez JST wynika z art. 16a ustawy o pomocy społecznej. Zasoby obejmują w szczególności infrastrukturę, kadrę, organizacje pozarządowe i nakłady finansowe bez względu na podmiot je finansujący i realizujący.

Wśród kluczowych danych zawartych w Ocenie zasobów pomocy społecznej województwa pomorskiego znajdują się:

• W 2021 roku w województwie pomorskim zaobserwowano minimalny spadek liczby ludności (do 2 346,1 tys. osób), jednakże wzrósł odsetek osób starszych – co piąta osoba to senior (21,0%).
• Kolejny rok, o 0,3%, mniej Pomorzan otrzymało świadczenia z pomocy społecznej – stanowili oni 2,6% ogólnej liczby ludności województwa. W 2021 roku w 57,9 tys. rodzinach objętych pomocą społeczną tj. świadczeniami pieniężnymi i niepieniężnymi oraz pracą socjalną zapewniono wsparcie 121,4 tys. osobom. Wyłącznie z pracy socjalnej korzystało 11,31 tys. rodzin.
• Najczęściej problemem rodziny było ubóstwo (25,7 tys. rodziny). Niewiele mniej rodzin potrzebowało wsparcia z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby (24,4 tys.) oraz niepełnosprawności (23,9 tys.). W 2021 roku rodzinom rzadziej przyznawano pomoc z powodu bezrobocia (12,4 tys.). Największy spadek zanotowano w liczbie rodzin objętych pomocą z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego (7,6 tys.).
• W województwie pomorskim dla zapewnienia aktywności osób starszych dostępne były 49 uniwersytety trzeciego wieku i 457 klubów i innych miejsc spotkań dla seniorów.
• Osobom potrzebującym zapewniono usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania (dla 7,7 tys. osób). Mieszkańcy województwa mogli także korzystać z 49 klubów samopomocy (1,4 tys. uczestników), 29 dziennych domów pomocy (1,1 tys. uczestników), w tym klubów i domów „Senior+”, 70 środowiskowych domów samopomocowych (2,4 tys. uczestników). Funkcjonowało 48 warsztatów terapii zajęciowej.
• W placówkach dla osób w kryzysie bezdomności wzrosła liczba miejsc w schroniskach (do 1,2 tys.) i w schroniskach z usługami opiekuńczymi (do 0,4 tys.).
• Na Pomorzu prowadzono 45 domów pomocy społecznej dysponujących ponad 4 tys. miejsc oraz 85 placówek komercyjnych z prawie 3 tys. miejsc.
• Rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych – 2,6 tys. – korzystały ze wsparcia 227 asystentów rodzin. Dzieci i młodzież miały dostęp do 100 placówek wsparcia dziennego.
• W pieczy zastępczej przebywało 5 245 dzieci, o 94 więcej niż w roku poprzednim. Co piąte dziecko było w wieku do 6. roku życia. Odsetek dzieci umieszczonych w pieczy instytucjonalnej stanowi mniejszość – 19,4% wszystkich dzieci w pieczy zastępczej w województwie, w pieczy rodzinnej – 80,6%.
• W województwie pomorskim 3,4 tys. osób pracowało w ośrodkach pomocy społecznej oraz w powiatowych centrach pomocy rodzinie, w tym 1,13 tys. pracowników socjalnych.
• Wydatki ogółem na zadania w zakresie pomocy społecznej i innych obszarów polityki społecznej systematycznie rosną, w 2021 roku wyniosły 52,2 mld zł.
• Liczba podmiotów ekonomii społecznej w regionie zwiększyła się: funkcjonowały 22 centra integracji społecznej (bez zmian w stosunku do roku poprzedniego), 13 klubów integracji społecznej (2 mniej), 2 zakłady aktywności zawodowej (niezmiennie), 72 spółdzielnie socjalne (1 więcej) oraz 8 988 organizacji pozarządowych (251 więcej). Niezmiennie funkcjonowały 4 ośrodki wsparcia ekonomii społecznej.
• Funkcjonowało więcej przedsiębiorstw społecznych – w 2021 roku spośród 91 z nich ponad połowę stanowiły spółdzielnie socjalne.

Zmieniająca się struktura społeczno-demograficzna mieszkańców województwa oraz osób i rodzin korzystających ze wsparcia wpływa na planowanie działań w tym obszarze.

• Priorytetem jest zapewnienie wsparcia osobom potrzebującym m.in. starszym, z niepełnosprawnościami, z zaburzeniami psychicznymi, adekwatnego do potrzeb zlokalizowanych jak najbliżej ich miejsca zamieszkania. Pomoc zarówno w formie usług opiekuńczych w domu, jak i szerszego dostępu do ośrodków poza domem – klubów samopomocy, dziennych domów pomocy, środowiskowych domów samopomocy. W tym obszarze zasadne jest także wzmacnianie systemu opieki wytchnieniowej umożliwiającej lepsze funkcjonowanie osób o szczególnych potrzebach oraz szerokie wsparcie opiekunów osób zależnych pozwalające na ich aktywność zawodową, społeczną.
• Zamieszkanie w domu pomocy społecznej jest ostatecznością ze względu na zmianę miejsca zamieszkania osoby potrzebującej. Kierunkiem pożądanym jest zapewnianie wsparcia osobom w warunkach jak najbardziej zbliżonych do warunków domowych. Stąd oprócz zasobów w domu i przy domu proponowane jest rozbudowywanie sieci mieszkań chronionych, w tym treningowych oraz realizacja projektów wspierających rozwój mieszkalnictwa wspomaganego. Samorząd Województwa Pomorskiego planuje przygotowanie regionalnego planu deinstytucjonalizacji na podstawie wielowymiarowej diagnozy sytuacji społecznej i zdrowotnej osób przebywających w całodobowych placówkach.
• Ekonomia społeczna i solidarna daje szansę osobom wykluczonym lub zagrożonym wykluczeniem społecznym na podejmowanie aktywności społecznej i zawodowej dostosowanej do różnych grup odbiorców. Wzmacnianie tego sektora jest jednym z kluczowych działań, w ramach którego kontynuowane będzie wsparcie podmiotów ekonomii społecznej, w tym ich liderów, promowanie produktów i usług podmiotów.