Zmienia się profil osób korzystających z pomocy społecznej. Publikujemy kolejny raport OZPS

Zmieniający się profil osób korzystających z pomocy społecznej jest jednym z wiodących wniosków oceny za 2023 rok. Najczęstszym powodem przyznania pomocy rodzinom była wówczas długotrwała lub ciężka choroba, a kolejnym po niej powodem – niepełnosprawność.

Rośnie liczba osób i rodzin z doświadczeniem migracji korzystających z pomocy społecznej z tytułu trudności w integracji (w obu przypadkach wzrost rok do roku o ponad 80%). Zmniejszyła się jednak suma środków przeznaczonych przez OPS/PCPR na pomoc dla tej grupy osób. Niezbędnym zadaniem w tym zakresie pozostaje uregulowanie polityki integracyjnej na poziomie regionalnym i krajowym.

Obserwujemy rosnący z roku na rok wskaźnik obciążenia demograficznego oraz medianę wieku ludności zamieszkującej pomorskie miasta i wsie. Osoby w wieku senioralnym cechuje relatywnie wysoki poziom aktywności zawodowej. W 2023 roku funkcjonowało 50 gminnych rad seniorów – o 5 więcej niż rok wcześniej. Aktywność seniorów i seniorek wspierało 47 uniwersytetów trzeciego wieku (-2 rok do roku), a w organizowanych przez nie zajęciach uczestniczyło ponad 11 tys. osób (+7,5%).

Usługi pomocy społecznej

Choć liczba osób i rodzin, którym decyzją przyznano pomoc nieznacznie wzrosła, to przede wszystkim jest on widoczny w zainteresowaniu usługami pomocy społecznej – pracą socjalną objęto 35,6 tys. rodzin (+4,8% rok do roku), a wyłącznie pracą socjalną 11,5 tys. rodzin (+6,0%). Wzrostowa tendencja dotyczyła również liczby rodzin objętych wsparciem środowiskowym w formie asystentury rodzin. W tym przypadku wzrost w ujęciu rok do roku sięgnął aż 15,9%. Niewielkie wzrosty nastąpiły także w liczbie osób korzystających z usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania oraz usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Usług tego typu nie świadczono w 7 gminach województwach – było ich tyle samo, co w 2022 roku.

Wsparcie rodziny i piecza zastępcza

Wciąż rośnie liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej – według stanu na 31 grudnia 2023 r. było ich aż 5,7 tys. 80,8% z nich przebywało w pieczy rodzinnej. Najwięcej dzieci przebywało w pieczy dłużej niż 3 lata, a najczęstszym powodem umieszczenia była bezradność rodziców w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Ogólna liczba placówek opiekuńczo-wychowawczych zmniejszyła się o 1, czemu towarzyszył wzrost (o 2,8%) liczby przebywających w nich dzieci. W ujęciu rok do roku wzrosła natomiast liczba placówek wsparcia dziennego.

Infrastruktura i kadra

W 2023 roku w stosunku do 2022 roku wzrosła liczba centrów integracji społecznej, klubów integracji społecznej oraz organizacji pozarządowych. Ubyło spółdzielni socjalnych, a liczby zakładów aktywności zawodowej oraz warsztatów terapii zajęciowej pozostały na niezmienionym poziomie. W zasobach infrastrukturalnych przybyło klubów samopomocy, dziennych domów pomocy oraz środowiskowych domów samopomocy.

W roku oceny odnotowano nieznaczny wzrost liczby osób zatrudnionych w jednostkach pomocy społecznej oraz specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny, jednak 21 spośród 123 jednostek gminnych nie spełniało ustawowych wymogów minimalnego zatrudnienia pracowników socjalnych.

Szczegółowe dane i analizy opisujące zasoby jednostek pomocy społecznej województwa pomorskiego znajdują się w dokumencie, który można pobrać poniżej.